De activering en integratie van asielzoekers en statushouders de asielopvang aan de Joseph Haydnlaan wordt vanaf de eerste dag bevorderd in het Plan Einstein-concept door wijkbewoners en de bewoners van het asielzoekerscentrum met elkaar in contact te brengen en samen activiteiten (op terrein van sport, ontmoeting, cultureel etc.) en cursussen (zoals Engels, ICT en ondernemerschap) te ontwikkelen en/of te volgen. Mensen in de opvang kunnen werken aan hun toekomst, ongeacht waar die ligt.
Onze ambitie is dat, in voorbereiding op de invoering van het nieuwe inburgeringsstelstel in 2021, alle inburgeringsplichtigen zich kunnen ontplooien en een zelfstandig bestaan kunnen opbouwen. Nieuwkomers krijgen een brede intake, in een assessment worden taalniveau, opleiding, werkervaring, gezondheid, talenten en kwaliteiten getest en uitgevraagd. Ook wordt informatie uit een al eerder afgenomen assessment en van het COA meegenomen. Dit resulteert in een persoonlijk plan van aanpak met afspraken over de persoonlijke ontwikkeling van de nieuwkomer.
Vreemdelingen die de gehele asielprocedure hebben doorlopen zonder dat dat heeft geresulteerd in een verblijfsstatus, hebben niet langer recht op Rijksopvang. Toch blijven zij soms nog in Nederland. Dit heeft uiteenlopende redenen, zoals het (voorlopig) niet kunnen terugkeren naar hun land van herkomst of een nog lopende reguliere procedure zonder recht op opvang. Om te voorkomen dat zij op straat terecht komen is landelijk een pilot Landelijke vreemdelingenvoorzieningen (LVV) gestart in vijf gemeenten, waaronder Utrecht.
In deze LVV’s krijgt deze specifieke groep vreemdelingen onderdak, waarbij zij moeten meewerken aan een bestendige oplossing voor hun situatie. De ervaring in Utrecht is dat dat in veel gevallen neerkomt op het legaliseren van verblijf, deels terugkeer of weer opvang door het Rijk. In de pilotgemeenten krijgen de vreemdelingen begeleiding en ondersteuning door lokaal actieve maatschappelijke organisaties en wordt de samenwerking en het overleg gezocht met de organisaties in de vreemdelingenketen. In de pilots wordt bekeken welke aanpak het beste werkt. Op basis van de lokale kennis en ervaring die in de pilots is opgedaan, worden de LVV’s precies vorm gegeven en wordt onderzocht of de LVV’s structureel gemaakt kunnen worden.
Inwoners zonder erkende nationaliteit kunnen in de praktijk nauwelijks bewijzen dat zij staatloos zijn en verblijven daarom in feite rechteloos in Nederland. Ze kunnen hier bijvoorbeeld niet werken, niet studeren, geen bankrekening openen en niet naar het buitenland reizen. Ze kunnen ook niet emigreren, omdat alle landen hen terugsturen. Utrecht gaat, samen met onder meer de gemeenten Amsterdam en Tilburg, inwoners zonder nationaliteit ondersteunen om wettelijk te worden erkend als 'staatloos'. Zij kunnen dan na drie jaar de Nederlandse nationaliteit krijgen.