Het Centraal Planbureau verwacht een stijging van het aantal bijstandsuitkeringen in 2020. Het aantal mensen met een bijstandsuitkering zal in 2020 landelijk toenemen met 2,6%.

Waar in 2019 nog uit wordt gegaan van een extra daling van het aantal bijstandsgerechtigden, verwachtten we in 2020 in landelijk een stijging. Anders dan de landelijke voorspelling is de uitstroom vanwege de AOW- leeftijd in Utrecht lager. Dit komt doordat er relatief weinig 65-plussers zijn in Utrecht. Daarnaast zorgt de groei van de stad ervoor dat ook het aantal huishoudens in de bijstand kan toenemen. Als we uitgaan van de landelijke CPB-prognose, komen we in Utrecht eind 2020 uit op circa 9.800 huishoudens met een bijstands-uitkering. Omdat we de ambitie hebben om meer personen uit de bijstand te laten uitstromen richting werk, verwachten we eind 2020 onder deze prognose te eindigen, met een maximum van 9.400 huishoudens.

In 2020 zetten we bij het verstrekken van de bijstandsuitkeringen in op doorontwikkeling van maatwerk, inkomenszekerheid, preventie en handhaving.

Maatwerk
Soms leidt strikte toepassing van landelijk vastgestelde kaders tot onwenselijke of onredelijke gevolgen en situaties, zeker waar het kwetsbare inwoners betreft. Dat willen we voorkomen en daarom intensiveren we waar mogelijk maatwerk. In nauwe samenwerking met interne en externe partners laten we de sociaal maatschappelijke context in de besluitvorming zwaarder meewegen.  Medewerkers van afdeling WenI worden getraind en begeleid in het toepassen van maatwerk.
We zetten in 2020 de ontwikkeling in dienstverlening dichterbij inwoners door. Zo komt er een loket voor toelichting op loonstroken in relatie tot aanvullende bijstand en worden de spreekuren de wijk Overvecht voortgezet.

Incasso
In aansluiting op de actieagenda Utrecht Schuldenvrij zijn eind 2019 de beleidsregels terugvordering aangepast. In 2020 geven we uitvoering aan dit beleid waarin we een balans zoeken tussen een bijdrage leveren aan het verminderen van de schuldenlast van inwoners en het genereren van opbrengsten uit incasso ter medefinanciering van uitkeringen.

We willen in 2020 nog meer persoonlijk contact met inwoners met bijstandsschulden. Met dit contact willen we tot betalingsregelingen komen dan wel samen met de debiteur oplossingen zoeken voor belemmeringen die het treffen en nakomen van een betalingsregeling verhinderen.

In 2017 is de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet in het Staatsblad gepubliceerd. Inwerkingtreden is eerder uitgesteld maar is nu bepaald op 1 januari 2021. De verantwoordelijke bewindslieden, de staatsecretaris SZW en de minister voor Rechtsbescherming, gaan uit van een harde deadline. In 2020 zullen wij ons daarom gaan voorbereiden op deze wijziging door het aanpassen van onze uitkeringssystemen, beschikkingen en voorlichting aan inwoners die dit raakt. Deze wetswijziging gaat de huidige complexe manier van berekenen van de beslagvrije voet vervangen door een forfaitair systeem waardoor de inkomensbescherming van mensen met schulden wordt verbeterd.

Vergroten inkomenszekerheid
Inwoners die een bijstandsuitkering ontvangen en parttime (willen) werken ervaren inkomensonzekerheid als zij te maken hebben met veelal complexe inkomstenverrekening en gevolgen voor toeslagen en aanspraak op minimaregelingen. Deze ervaren onzekerheid en bijbehorende stress is een belemmering om te starten met deeltijdwerk, of dit langere tijd door te zetten. Om meer zekerheid te geven over de financiële gevolgen van (parttime) werken, zal de gemeente Utrecht zich aansluiten bij de ontwikkeling van een informatie-app waarmee gebruikers de gevolgen van inkomsten uit arbeid voor hun inkomenspositie inzichtelijk kunnen krijgen. Ook zal in de communicatie naar de doelgroep meer aandacht voor deze stap naar deeltijdwerk worden gegeven.

Preventie en handhaving
Op het gebied van handhaving hebben we aandacht voor preventiebeleid door gerichte communicatie en dienstverlening. Hierbij gaat het ook om investering in en aandacht voor de effectieve en respectvolle bejegening van inwoners, waarbij vertrouwen basis en uitgangspunt van handhaven is. Vroegtijdig opsporen van fraude daarnaast onze prioriteit. We geven een evenwichtige benadering aan alle doelgroepen. We onderzoeken periodiek op verschillende manieren bijstandsgerechtigden en beoordelen dan niet alleen de rechtmatige ontvangst van de uitkering, maar ook signalen naar onderbenutting en zorgvraagstukken.

Belangrijk onderdeel blijft de samenwerking binnen multidisciplinaire projecten, zowel binnen de gemeente, als met diverse externe (landelijke) partijen, maar ook door een efficiëntere inzet van handhavingscapaciteit en inrichting van de controles binnen de organisatie. Daarbij maken we steeds meer gebruik van kennis en vernieuwingen in onder andere de gedragswetenschappen. Op deze manier worden fraudesignalen vanuit een integrale benadering sneller en effectiever opgepakt en wordt erger voorkomen.